नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना मराठी 2023 | पोकरा योजना महाराष्ट्र संपूर्ण माहिती | ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया, ऑनलाइन नोंदणी, लाभार्थी

Nanaji Deshmukh Krishi Sanjivani Prakalp Maharashtra 2023 | पोकरा योजना महाराष्ट्र 2023 संपूर्ण माहिती मराठी | नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना मराठी PDF | नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 | पोकरा योजनेतील गावांची यादी | नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना ऑनलाइन अर्ज, नोंदणी आणि लाभार्थी लिस्ट | POCRA Yojana Maharashtra 2023 In Marathi 

शेतकरी रात्रंदिवस काबाडकष्ट करून धान्य पिकवतात. भारतीय अर्थव्यवस्थाही कृषी उद्योगाशी जोडलेली आहे. भारतीय समाजव्यवस्थेत शेतकरी हा अत्यंत महत्त्वाचा घटक आहे. उद्योग, पशुधन आणि मानवी जीवन शेतीवर अवलंबून आहे. शेतीची चाके थांबली तर सर्व जीवन उद्ध्वस्त होण्याशिवाय पर्याय नाही. कारण शेतकरी हा अन्नधान्य, भाजीपाला, दुग्धजन्य पदार्थ यांसारख्या जीवनावश्यक वस्तूंचा उत्पादक आहे. समाजव्यवस्था अबाधित ठेवण्यासाठी ऊन, पाऊस, थंडी, वादळी वारा अशा संकटांचा कसलाही विचार न करता किंवा थकव्याचा विचार न करता अहोरात्र शेतात काम करणारा कष्टकरी म्हणजे शेतकरी. सर्वांना आवश्यक असलेले अन्नधान्य पिकवल्यामुळे त्याला जगाचा अन्नदाता म्हटले जाते. त्यामुळे या कृषीप्रधान देशात शेतीला आणि शेतकऱ्यांना सन्मानाचा दर्जा मिळायला हवा. त्यांच्याप्रती कृतज्ञता व्यक्त केली पाहिजे.

शेतकर्‍यांना शेतीसाठी आधी "सुपीक" जमीन आणि नंतर "पाणी" लागते. शेतीसाठी मुबलक पाणी असेल तरच शेती करणे शक्य आहे. तिसरी अत्यावश्यक गोष्ट म्हणजे "मनुष्यबळ". जरी शेतकरी शेतातील पिकांची काळजी घेऊ शकतो. चौथा आहे "पैसा" (भांडवल) शेतीत होणारा खर्च भागवण्यासाठी. आणि शेवटी जिथे तो आपला माल विकतो ती "बाजारपेठ". शेतकऱ्यासाठी शेतीच सर्वस्व आहे. त्याच्या कुटुंबाची आणि जगातील इतर उद्योग जगतातील लोकांची उदरनिर्वाह या शेतकऱ्यावर नकळत अवलंबून आहे.

अशा या शेतकऱ्याच्या जीवनात पर्यावरणाचे म्हणजेच हवामानाचे अत्यंत महत्व आहे, महाराष्ट्रात मागील काही वर्षांपासून अनियमित पावसामुळे म्हणजेच कधी मोठ्याप्रमाणात पाऊस होतो तर कधी कमी प्रमाणात त्यामुळे शेती उत्पादनावर मोठ्याप्रमाणात परिणाम होतो, त्याचबरोबर राज्यात बरेच ठकाणी भूजलपातळी खाली गेलेली आहे, त्यामुळे विहिरी लवकरच कोरड्या होतात याचा परिणाम, शेतकऱ्यांना पाणी विकत घ्यावे लागते. महाराष्ट्र शासनाने या सर्व महत्वपूर्ण बाबींचा विचार करून राज्यातील शेतकऱ्यांना हवामानामुळे निर्माण झालेलेल्या परिस्थितीचा सामना करण्यासाठी सक्षम करणे आणि त्याचबरोबर शेतीला फायदेशीर बनविण्यासाठी राज्यातील शेतकऱ्यांना मदत करण्यासाठी शासनाने एक महत्वपूर्ण योजना सुरु केली आहे या योजनेचे नाव आहे नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023, वाचक मित्रहो आज आपण या योजनेच्या संबंधित संपूर्ण माहिती पाहणार आहोत.

{tocify} $title={Table of Contents}

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 संपूर्ण माहिती मराठी 

शेती करताना शेतकऱ्याला अवकाळी पाऊस, ओला दुष्काळ, कोरडा दुष्काळ, बाजारभावात झालेली घसरण, सावकार किंवा बँकांकडून घेतलेले कर्ज, अशा अनेक आकस्मिक संकटांना सामोरे जावे लागते जसे की कर्ज परतफेडीचा कालावधी, निर्यातीतील सरकारी बदल, आणि हवामानातील अचानक बदलामुळे शेतातील पिकांचे नुकसान होते. हजारो रुपये खर्च करून शेतकरी आपल्या शेतमालाची काळजी  घेतो. पण प्रत्येक वेळी त्याची मेहनत फळाला येत नाही. शेतकरी निसर्गावर अवलंबून असल्याने शाश्वत उत्पन्नाचा अचूक अंदाज लावणे कठीण असून हमी भावाचा प्रश्न सुद्धा आहेच. शेतकऱ्यांचे शेती संबंधित संपूर्ण समस्या सोडविण्याच्या दृष्टीने महाराष्ट्र शासनाने या योजनेची अंमलबजावणी सुरु केली. 

नानजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प 2023

या योजनेचा लाभ महाराष्ट्रातील अल्प व मध्यम शेतकऱ्यांना राज्य शासनाच्या वतीने देण्यात येणार आहे. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 साठी 4000/- कोटी रुपये खर्च करण्याच्या प्रस्तावाला महाराष्ट्र सरकारने मंजुरी दिली आहे. या योजनेत राज्यातील पाण्याच्या उपलब्धतेनुसार पिकांची लागवड करण्यावर भर दिला जाईल, आणि शेतकऱ्यांना हवामान बदलाचा सामना करण्यास मदत होईल.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 साठी 4000 कोटी रुपये खर्च करण्याच्या प्रस्तावाला महाराष्ट्र सरकारने मंजुरी दिली आहे. या योजनेत राज्यातील पाण्याच्या उपलब्धतेनुसार पिकांची लागवड करण्यावर भर दिला जाईल आणि शेतकऱ्यांना हवामान बदलाचा सामना करण्यास मदत होईल. राज्यातील ज्या शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ घ्यायचा आहे, त्यांनी या योजनेअंतर्गत अर्ज करावेत. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 नोंदणी महाराष्ट्रातील 15 जिल्ह्यांतील 5142 गावांमध्ये सुरू करण्यात आली आहे.

राज्यातील शेतकऱ्यांना सतत एक ना एक समस्या भेडसावत असते, त्यातच शेतकऱ्यांच्या शेतात पाण्याअभावी दुष्काळ ही प्रमुख समस्या असते आणि त्यामुळे शेतकरी शेती करू शकत नाहीत आणि अनेक शेतकरी आत्महत्या करतात, या सगळ्याचा विचार करता. या समस्या सोडविण्यासाठी महाराष्ट्र सरकारने महाराष्ट्र नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 लाँच केली आहे, या योजनेच्या माध्यमातून महाराष्ट्र सरकार दुष्काळग्रस्त भागांना दुष्काळमुक्त करेल, जेणेकरून शेतकऱ्यांना शेती करणे सोपे जाईल. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 च्या माध्यमातून शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नातही वाढ होऊन त्यांचे जीवनमानही उंचावेल.

मागेल त्याला शेततळे योजना 

 

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2022 महत्वपूर्ण माहिती 

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना (नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023) अंतर्गत राज्यातील सर्व दुष्काळग्रस्त भागांची सरकारकडून पाहणी केली जाईल. या तपासणीनंतर सर्व महत्त्वाचा डेटा संकलित केला जाईल. यानंतर शेतकऱ्यांना राज्यातील पाणी आणि हवेच्या परिस्थितीनुसार शेती करण्याचा सल्ला दिला जाईल. या योजनेंतर्गत लागवड केलेल्या जमिनीच्या मातीवरही प्रक्रिया केली जाणार आहे. ज्यामध्ये खनिजांची कमतरता आणि बॅक्टेरियाची कमतरता पूर्ण माहित करून घेतल्या जाणार आहे. ज्या भागात शेती करणे शक्य नाही अशा सर्व भागात शेळीपालन युनिट स्थापन केले जातील, जेणेकरून शेतकऱ्यांना उत्पन्नाचे साधन मिळेल. तलाव उत्खनन आणि मत्स्यपालन उद्योग उभारले जातील. सिंचनाच्या पाण्याची कमतरता असलेल्या सर्व ठिकाणी ठिबक सिंचन राबवण्यात येणार आहे. या योजनेंतर्गत तुषार संचाच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना सिंचनाची सुविधाही उपलब्ध करून दिली जाणार आहे.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प 2023 Highlights  

योजनेचे नाव	नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना
व्दारा सुरुवात	महाराष्ट्र सरकार
योजनेची सुरुवात	2017
लाभार्थी	महाराष्ट्र राज्यातील छोटे आणि मध्यम शेतकरी
आधिकारिक वेबसाईट	mahapocra.gov.in
उद्देश्य	महाराष्ट्र राज्यातील शेतकऱ्यांच्या उत्पादनात वृद्धी करणे आणि शेती संबंधित समस्यांचे निराकरण करणे आणि शेतकर्‍यांना मार्गदर्शन करून उत्पन्न वाढविण्यामध्ये सुधारणा करण्यात मदत करणे
विभाग	कृषि विभाग, महाराष्ट्र शासन
श्रेणी	राज्य सरकारी योजना
वर्ष	2023
अर्ज करण्याची पद्धत	ऑनलाइन
लाभ	शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वृद्धी

स्व.नानाजी देशमुख संक्षिप्त माहिती   

नानाजी देशमुख (जन्म: 11 ऑक्टोबर 1916, चंडिकादास अमृतराव देशमुख - मृत्यू: 27 फेब्रुवारी 2010) हे एक भारतीय समाजसेवक होते. ते यापूर्वी भारतीय जनसंघाचे नेते होते. 1977 मध्ये जनता पक्षाचे सरकार स्थापन झाले तेव्हा त्यांचा मोरारजी-मंत्रिमंडळात समावेश करण्यात आला, परंतु 60 वर्षांवरील लोकांनी सरकारच्या बाहेर राहून समाजसेवा करावी, असे सांगून त्यांनी मंत्रीपद नाकारले. आयुष्यभर दीनदयाळ संशोधन संस्थेच्या अंतर्गत विविध प्रकल्पांच्या विस्तारासाठी ते कार्यरत राहिले. अटलबिहारी वाजपेयी सरकारने त्यांना राज्यसभेचे सदस्य म्हणून नामित केले. अटलजींच्या कार्यकाळात भारत सरकारने त्यांना शिक्षण, आरोग्य आणि ग्रामीण स्वावलंबन या क्षेत्रातील अनुकरणीय योगदानाबद्दल पद्मविभूषण पुरस्कारानेही सन्मानित केले. 2019 मध्ये त्यांना भारतरत्न पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.

मुख्यमंत्री सौर कृषी पंप योजना

 

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत महत्वपूर्ण प्रकल्प व घटक 

हवामान बदलासाठी अत्यंत संवेदनशील असलेल्या विदर्भ आणि मराठवाड्यातील 4210 टंचाईग्रस्त गावांपैकी विदर्भातील पूर्णा नदीच्या खोऱ्यातील क्षारपट्ट्यातील 932 गावांची या प्रकल्पात निवड करण्यात आली आहे. यामध्ये राज्यातील 15 जिल्ह्यांचा समावेश आहे (औरंगाबाद, जालना, बीड, लातूर, नांदेड, परभणी, हिंगोली, उस्मानाबाद, बुलढाणा, अकोला, वाशीम, अमरावती, यवतमाळ, वर्धा, आणि जळगाव). सरकारने 2017 मध्ये या गावांमध्ये जागतिक बँकेच्या आर्थिक सहाय्याने 6 वर्षांच्या कालावधीसाठी 4000 कोटी रुपयांच्या अंदाजे खर्चाचे हवामान-अनुकूल कृषी विकास प्रकल्प राबविण्यास मान्यता दिली आहे. या योजनेतील महत्वपूर्ण प्रकल्प आणि घटक खालीलप्रमाणे आहेत.

• या प्रकल्पात शेतकऱ्यांसाठी वैयक्तिक लाभाचे घटक उदा. वृक्षारोपण, फळबाग लागवड, पॉली हाऊस, शेड नेट हाऊस, पॉली हाऊस/शेड नेटसह फ्लॉवर/भाजीपाला लागवड, रेशीम, मधमाशी पालन, गोड्या पाण्यातील मत्स्यपालन, इतर कृषी आधारित उद्योग, गांडूळ खत युनिट, नाडेप कंपोस्ट, सेंद्रिय निविष्ठा उत्पादन युनिट मिळते. शेततळे, फील्ड अस्तर, विहिरी, ठिबक संच, फ्रॉस्ट संच, पंप संच, पाइपलाइनसाठी अनुदान.
• तसेच, भूमिहीन कुटुंबातील व्यक्ती, विधवा, परित्यक्ता महिला, घटस्फोटित महिला आणि अनुसूचित जाती/जमातींमधील महिला शेतकरी यांना घरातील शेळीपालन आणि कुक्कुट पालनाचा लाभ मिळतो.
• तसेच, या प्रकल्पांतर्गत हवामानाला अनुकूल वाणांचे बीजोत्पादन, बियाणे प्रक्रिया उपकरणे, बियाणे सुकवण्याचे आवार, बियाणे साठवण गोदाम यासाठी आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
• प्रकल्प अंतर्गत गावांमधील लहान/सूक्ष्म-उत्पन्न शेतकरी (2 हेक्टरपर्यंत जमीन असलेले) आणि भूमिहीन कुटुंबांना वैयक्तिक लाभाच्या वस्तूंसाठी 75 टक्के आर्थिक सहाय्य दिले जाते. तसेच, 2 हेक्‍टरपेक्षा जास्त परंतु 5 हेक्‍टरपर्यंत जमीन असलेल्या शेतकर्‍यांना वैयक्तिक फायद्यासाठी 65 टक्के आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
• त्याचप्रमाणे, शेतकरी उत्पादक कंपन्यांना/शेतकरी गटांना कृषी उत्पादनासाठी 60 टक्के आर्थिक सहाय्य कृषी अवजारे बँकांसाठी, बँकांद्वारे मूल्यांकन केलेल्या व्यवसाय प्रस्तावांना कृषी उत्पादनासाठी हवामान अनुकूल उदयोन्मुख मूल्य साखळी बळकटीकरण अंतर्गत दिले जाते.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत ग्राम कृषी संजीवनी समिती (VCRMC)

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत राबविण्यात येणार्‍या विविध योजना तसेच गावपातळीवर सर्व योजनांचे योग्य नियोजन करून प्रकल्पाची अंमलबजावणी व्हावी या उद्देशाने प्रकल्पात निवड झालेल्या गावांच्या ग्रामपंचायतीमध्ये ग्राम कृषी संजीवनी समितीची स्थापना करण्यात आली आहे. तसेच संबंधित जिल्हास्तरावरून प्रकल्पाचे नियंत्रण व समन्वयासाठी स्वतंत्र समिती स्थापन करण्यात आली आहे. त्याचबरोबर मुंबईत प्रकल्प व्यवस्थापन युनिटची स्थापना करण्यात आली आहे. ग्राम कृषी संजीवनी समितीमध्येही प्रशिक्षण देण्यात आले.

महात्मा ज्योतीराव फुले शेतकरी कर्ज मुक्ती योजना

 

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत प्रकल्प 

या प्रकल्पात शेतकऱ्यांसाठी वैयक्तिक लाभाचे घटक उदा. 

• वृक्षारोपण
• फळबाग लागवड
• पॉली हाऊस
• शेड नेट हाऊस 
• पॉली हाऊस/शेड नेटसह फ्लॉवर/भाजीपाला लागवड 
• रेशीम
• मधमाशी पालन
• गोड्या पाण्यातील मत्स्यपालन
• इतर कृषी आधारित उद्योग
• गांडूळ खत युनिट
• नाडेप कंपोस्ट
• सेंद्रिय निविष्ठा उत्पादन युनिट  
• शेततळे
• फील्ड अस्तर
• विहिरी 
• ठिबक संच
• फ्रॉस्ट संच
• पंप संच
• पाइपलाइन

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत फळबाग लागवड (आंबा, लिंबू, मोसंबी, संत्रा, आवळा, इत्यादी)

राज्यात हवामान बदलाचा शेतीवर विपरीत परिणाम दिसून येत आहे, भविष्यात देखी या परिणामांची व्याप्ती वाढणार असून, राज्याच्या हवामान बदलाविषयक कृती आराखड्यामध्ये असे नमुद केले आहे. मराठवाडा आणि विदर्भ, या भागातील शेतकऱ्यांना काही वर्षापासून मोठ्या दुष्काळाला सामोरे जावे लागले आहे, या सर्व बाबींचा भू- गर्भातील पाणीसाठ्यावर आणि जमिनीच्या आरोग्यावर परिणाम होत आहे, परिणामी शेतीतील उत्पादकता घटत आहे, त्यामुळे अल्पभूधारक शेतकऱ्यांच्या उत्पादनावर याचा विपरीत परिणाम होत आहे हवामान बदलामुळे उद्भवलेल्या परिस्थितीशी जूळवून घेण्यास शेतक-यांना सक्षम करण्याच्या उद्देशाने महाराष्ट्र शासनामार्फत जागतिक बँकेच्या अर्थसहाय्याने नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प सुरु करण्यात आलेला आहे. वातावरणातील कर्ब वायूचे वाढलेले प्रमाण हा हवामान बदलाशी निगडीत असलेला महत्वाचा घटक आहे. या कर्ब वायूचे स्थिरीकरण (Carbon Sequestration) करण्याच्या प्रतिक्रियेमध्ये वृक्षांची (फळबागांची) लागवड अतिशय प्रभावी ठरणार आहे. शेतकऱ्यांच्या आर्थिक उन्निी बरोबरच हवामान बदलास कारणीभूत ठरणा-या कर्ब वायूंचे स्थिरीकरण करणे, हा या प्रकल्पाचा एक महत्वपूर्ण उद्देश आहे.

• क्षेत्रीय स्तरावर कृषी विभागाच्या अधिकारी/कर्मचाऱ्यांनी प्रकल्पाच्या अंतर्गत दिलेल्या सूचनांनुसार या प्रकल्प घटकाची अंमलबजावणी करावी.
• फळ पिकांच्या लागवडीसाठी राज्य भाऊसाहेब फुंडकर फळबाग लागवड योजनेच्या सन 2018-19 च्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार आर्थिक सहाय्य कायम राहील. तथापि, फळ पिके निश्चित करताना, राज्याच्या कृषी-हवामान क्षेत्रासाठी योग्य असलेल्या त्यांच्या प्रजातींची फळे आणि कलमे लागवडीसाठी आर्थिक सहाय्य दिले जाईल.
• प्रकल्पाअंतर्गत फळबाग लागवडीचा कालावधी मे ते नोव्हेंबर हा असेल. प्रकल्पाच्या पहिल्या टप्प्यात, या फळबाग लागवडीचा व्यापक प्रचार करण्यासाठी ग्रामपंचायतींचे भित्तीपत्रक आणि ग्राम सूचना फलक गावांमध्ये लावावेत.

• प्रकल्पांतर्गत इच्छुक लाभार्थ्यांकडून प्रकल्प व्यवस्थापन युनिटने विहित केलेल्या अनुदान मागणी अर्जामध्ये संबंधित गावातील ग्राम कृषी संजीवनी समितीकडे अर्ज मागविण्यात यावेत.
• प्राप्त झालेल्या मागणी अर्जांमधून प्रकल्पांतर्गत लाभार्थ्यांची निवड करण्याच्या मार्गदर्शक सूचनांनुसार समितीने स्वतःच प्राधान्यक्रमानुसार लाभार्थ्यांची निवड करावी आणि ठरावाच्या प्रतीसह यादी संबंधित उपविभागीय कृषी अधिकारी यांना सादर करावी.
• प्रकल्पांतर्गत पुढील बारमाही फळांच्या लागवडीसाठी पहिल्या, दुसऱ्या आणि तिसऱ्या वर्षांत अनुक्रमे 50%, 30% आणि 20% दराने आर्थिक सहाय्य केले जाईल.
• योजनेअंतर्गत लागवडीसाठी पात्र फळ पिके/पिके: आंबा, डाळिंब, पेरू, सीताफळ, आवळा, कागदी लिंबू, संत्री आणि मोसंबी.

योजनेअंतर्गत अर्थ सहाय्य 

लाभार्थी पात्रता-

• शेतकऱ्याचे स्वतःचे नाव 7/12 असणे आवश्यक आहे. जर लाभार्थी 7/12 उतारातील संयुक्त खातेदार असेल तर फळबागेच्या लागवडीसाठी सर्व खातेदारांचे संमतीपत्र आवश्यक आहे.
• 7/12 उतार्‍यावर कुळाचे नाव असल्यास कुळाचे संमतीपत्र आवश्यक आहे.
• ज्या शेतकऱ्यांची कौटुंबिक उपजीविका केवळ शेतीवर अवलंबून आहे त्यांना प्रथम प्राधान्य मानले जाईल त्यानंतर इतर शेतकरी (कुटुंबाची व्याख्या – पती पत्नी आणि अज्ञानी मुले).
• लाभार्थीसाठी किमान 0.20 हे जमीन असणे बंधनकारक आहे.

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र
• माती आरोग्य पत्रिका
• संयुक्त खातेदारांच्या बाबतीत सर्व खातेदारांचे संमती पत्र (बाग लागवडीसाठी लागू)
• जमीन कुळ कायद्यांतर्गत येत असल्यास कुळाचे संमतीपत्र (बागांच्या लागवडीसाठी लागू).

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत वृक्ष लागवड 

हवामान बदलामुळे उद्भवलेल्या परिस्थितीशी जूळवून घेण्यास शेतक-यांना सक्षम करण्याच्या उद्देशाने महाराष्ट्र शासनामार्फत जागतिक बँकेच्या अर्थसहाय्याने नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प सुरु करण्यात आलेला आहे.

या प्रकल्पांतर्गत वानिकी आधानित शेतीपद्धती-वृक्ष लागवड या घटकास प्राधान्य देण्यात येत आहे.

 

उद्दिष्टे:

• वातावरणातील प्रदूषणाचे प्रतिकूल परिणाम कमी करण्यासाठी वृक्षाच्छादन वाढवणे,
• कृषी निविष्ठांच्या वापराद्वारे पिके आणि पीक पद्धतीची उत्पादकता वाढवणे.
• शेती पिकांना पूरक म्हणून वृक्षारोपणाच्या झाडाखालील क्षेत्र वाढवणे.
• कृषी पद्धतींवर आधारित वृक्ष लागवडीखालील क्षेत्र वाढवणे आणि मोनोकल्चर पद्धतींनी पिकांची संख्या वाढवणे. आणि पशुधन, रोजगाराच्या संधी, उत्पन्नाच्या संधी आणि लहान आणि सीमांत ग्रामीण भागातील उत्पादकता वाढवणे.

• भूमिहीन शेतकऱ्यांचे कल्याण सुधारण्यासाठी प्रोत्साहन देणे.
• नवीन कृषी आर्थिक क्षेत्रात शेतीसाठी इष्टतम पद्धती/आदर्श आणि जमीन वापर स्थिती पद्धत लोकप्रिय करा.
• कृषी पद्धतींवर आधारित वृक्षारोपण क्षेत्राच्या नावीन्यपूर्ण आणि क्षमता वाढीसाठी समर्थन

वानकी-आधारित शेतीपद्धती वृक्ष लागवडीचे प्रमुख पैलू

वानकी आधारित शेती पद्धती- शेतकऱ्यांच्या कृषी क्षेत्रात खालील घटकांवर वृक्ष लागवड समाविष्ट आहे. या योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांनी झाडे उदा. साग, ऐन, शिसम, मोह, जांभूळ, खैर, शिवन, बेहेडा, धावडाइ. स्थानिक हवामानासाठी उपयुक्त असलेल्या वृक्ष प्रजातींची लागवड करणे इष्ट आहे.

लाभार्थी निवड : 

• या प्रकल्पांतर्गत निवड केलेल्या गावाच्या ग्राम कृषी समितीने (VCRMC) मान्यता दिलेले अत्यल्प आणि अल्प भूधारक शेतकऱ्यांना अनु/जाती / जमाती, महिला, दिव्यांग व इतर शेतकरी प्रधान्य क्रमाने निवड करून लाभ देण्यात येईल.
• सार्वजनिक क्षेत्रावर (ग्राम पंचायत आणि इतर शासकीय क्षेत्रावर) ग्राम कृषी संजीवनी समितीने (VCRMC) मान्यता दिलेल्या क्षेत्रावर लागवड करण्यात येईल. 

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत बांबू लागवड 

या प्रकल्पांतर्गत वनीकरणावर आधारित शेती पद्धती अंतर्गत बांबूची झाडे लावण्यास प्राधान्य दिले जात आहे. बांबू हा एक उत्कृष्ट अक्षय जैवइंधन संसाधन मानला जातो, जो लाकूड आणि कागदासाठी उपयुक्त आहे. प्रकल्पांतर्गत बांबूची लागवड केल्यास बांबूवर आधारित इतर छोटे उद्योग उभारून शेतकऱ्यांचा आर्थिक स्तर उंचावण्यास मदत होईल.

• नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पात वनीकरणाच्या आधारे समाविष्ट गाव गटात बांबू लागवडीच्या या घटकाची शेतीपद्धती अंतर्गत उद्दिष्टे पुढीलप्रमाणे आहेत.
• वातावरणातील कार्बन उत्सर्जनाचे प्रतिकूल परिणाम कमी करण्यासाठी जमिनीत वृक्षांचे आच्छादन वाढवणे सेंद्रिय पदार्थ, पिके आणि पीक पद्धतींच्या संवर्धनाद्वारे उत्पादकता वाढवणे.
• मातीची धूप थांबवणे आणि पाण्याची गुणवत्ता वाढवणे.
• कृषी पिकांना पर्याय म्हणून बांबू लागवडीखालील क्षेत्र वाढवणे.
• बांबूची लागवड शेती पद्धतीवर आधारित पूरक आणि एकात्मिक पद्धतीने खालील क्षेत्र वाढवून
• पीक उत्पादकता वाढवणे, रोजगाराच्या संधी, उत्पन्नाच्या संधी आणि ग्रामीण भागातील अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना त्यांचे जीवनमान उंचावण्यासाठी प्रोत्साहन देणे.
• विविध कृषी क्षेत्र आणि जमीन वापराच्या परिस्थितीत बांबूसाठी इष्टतम पद्धती/आदर्श पद्धत लोकप्रिय करणे.
• कृषी पद्धतींवर आधारित बांबू लागवड क्षेत्राच्या क्षमता वाढीसाठी आणि विस्तारासाठी समर्थन.

खाजगी क्षेत्रात (वैयक्तिक लाभ ) वानिकी आधारीत  शेतीपद्धती अंतर्गत बांबू लागवड 

• शेतकऱ्यांच्या वैयक्तिक क्षेत्रात  वानिकी आधारीत शेतीपद्धती अंतर्गत बांबू लागवड करणे अभिप्रेत आहे.
• यामध्ये लाभार्थीच्या शेतात, शेताच्या बांधावर, वैयक्तिक /सामुदायिक शेततळयाच्या बांधावर  बांबू लागवडीस प्रोत्साहन दिले जाईल. 
• या घटकांतर्गत खालील बाबींचा समावेश आहे.

लाभार्थ्यांची निवड निकष -

• अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतकरी (एकूण भूधाराणा 2.00 हे. पयंत) या घटकासाठी पात्र राहतील.
• प्रकल्पांतर्गत निवड केलेल्या गावासाठीच्या ग्राम कृषी संजीवनी समितीने (VCRMC) मान्यता दिलेले  अत्यल्प व अल्प भूधारक शेतकऱ्यांना,अनु.जाती/जमाती,महिला,दिव्यांग व इतर शेतकरी या प्राधान्यक्रमाने  निवड करून लाभ देण्यात येईल. जास्तीत जास्त 2 हे. क्षेत्र लागवडीसाठी अर्थसहाय्य देण्यात येईल.

मुख्यमंत्री कृषी व अन्न प्रक्रिया योजना

 

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत गांडूळ खत, नाडेप व सेंद्रिय निविष्ठा निर्मिती   

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प हा महाराष्ट्र सरकारने शेतकऱ्यांना नैसर्गिक हवामान बदलामुळे निर्माण झालेल्या परिस्थितीशी जुळवून घेण्यास मदत करण्यासाठी आणि सक्षम करण्यासाठी सुरू केला होता. गांडूळ शेतातील कचरा, शेण आणि भाजीपाला पदार्थापासून गांडूळ खत तयार केले जाते. या खतामध्ये जीवनसत्त्वे, सूक्ष्मजीव, विविध जिवाणू, तसेच शेतीसाठी उपयुक्त जिवाणू असल्याने पिकांच्या वाढीस मदत होते.

निसर्गाचे संवर्धन करण्यासाठी शेतीतून उरलेल्या सर्व वनस्पती साहित्यापासून सेंद्रिय खत तयार करणे ही काळाची गरज आहे आणि हे सेंद्रिय शेतीमुळे शक्य आहे. सेंद्रिय खतामुळे, मातीची संकुचितता आणि पाणी धरून ठेवण्याची शक्ती वाढते आणि पोषक तत्वांचा पुरवठा योग्य प्रमाणात होतो. जमीन बुरशी राहते. मातीत हवा खेळत राहते. उपयुक्त सूक्ष्मजीव शेतात वाढतात. आणि उत्पादनात वाढ होऊन पीक चांगले येते.

उद्दिष्टे –

• शेतीचा उत्पादन खर्च कमी करून उत्पन्न वाढवणे.
• सेंद्रिय शेतीद्वारे पौष्टिक अन्नधान्याचे उत्पादन.
• दीर्घकालीन शेतजमिनीची सुपीकता वाढवणे.
• नैसर्गिक घटकांचा वापर करून शेती करणे.
• नैसर्गिक हवामान बदलामुळे निर्माण झालेल्या परिस्थितीशी जुळवून घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना मदत करणे आणि त्यांना सक्षम करणे.

योजनेच्या अंतर्गत अर्थसहाय्य 

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र

पात्रता निकष

• प्रकल्पांतर्गत, निवडलेल्या गावांसाठी ग्राम कृषी संजीवनी समितीने (VCRMC) मंजूर केलेल्या अल्प भूधारक शेतकऱ्यांना प्राधान्याने लाभ दिला जाईल.
• सामग्री मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये नमूद केल्यानुसार निश्चित केलेल्या तांत्रिक निकषांशी सुसंगत असणे आवश्यक आहे.
• या घटकासाठी इतर कोणत्याही योजनेचा लाभ घेतलेल्या शेतकऱ्यांना या योजनेंतर्गत पुन्हा लाभ मिळणार नाही.
• ज्या शेतकऱ्यांकडे युनिट उभारण्यासाठी जमीन उपलब्ध आहे, त्यांना लाभ दिला जाईल.
• युनिट उभारल्यानंतर ते सुरळीत चालण्यासाठी किमान दोन पशुधन उपलब्ध असलेल्या शेतकऱ्यांना याचा लाभ दिला जाणार आहे.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत ठिबक सिंचन 

केंद्र सरकारने 2017-18 मध्ये प्रधानमंत्री कृषी सिंचाई योजना प्रति थेंब अधिक पिक केंद्र पुरस्कृत सूक्ष्म सिंचन योजनेच्या अंमलबजावणीसाठी कार्यात्मक मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत. तसेच, राज्य सरकारने सन 2018-19 साठी सूक्ष्म सिंचन योजनांसाठी मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत सूक्ष्म सिंचन योजना ठिबक व तुषार सिंचन राबविण्यासाठी सदर योजनेस मान्यता देण्यात आली आहे. त्यानुसार पहिल्या टप्प्यात प्रकल्पांतर्गत निवडक गावांमध्ये सूक्ष्म सिंचन ठिबक आणि तुषार सिंचन मंजूर घटक राबविण्यात येत आहेत.

ठिबक सिंचन योजनेची उद्दिष्टे –

• प्रकल्पांतर्गत जिल्ह्यातील आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून सूक्ष्म सिंचनाखालील क्षेत्र वाढवणे.
• आधुनिक तंत्रज्ञानावर आधारित कृषी आणि फलोत्पादन पिकांच्या विकासासाठी सूक्ष्म सिंचन प्रणालीला प्रोत्साहन देणे.
• कृषी उत्पादनाची गुणवत्ता सुधारणे आणि त्या बदल्यात, शेतकऱ्यांच्या एकूण उत्पादनात वाढ करणे.
• पाणी वापर कार्यक्षमता वाढवणे.

अर्थसहाय्य 

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र
• सामूहिक सिंचन सुविधा उपलब्ध असल्यास अन्य संबंधिताकडून करारपत्र
• पाणी आणि माती चाचणी अहवाल

पात्रता निकष

• सामग्री मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये नमूद केल्यानुसार निश्चित केलेल्या तांत्रिक निकषांशी सुसंगत असणे आवश्यक आहे.
• विद्युत पंपासाठी कायमस्वरूपी कनेक्शन आवश्यक आहे.
• ज्या पिकासाठी संच बसवायचा आहे त्याची नोंद क्षेत्रासह 7/12 स्लिपवर करावी. (7/12 स्लिपवर पिकाची नोंद नसल्यास, कृषी पर्यवेक्षकांकडून पीक लागवड प्रमाणपत्र मिळवा)
• ठिबक सिंचन घटक साहित्य BSI (BSI) मानक.
• नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत सूक्ष्म सिंचन योजनेसाठी अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, महिला, अपंग शेतकरी, सर्वसाधारण यांच्या प्राधान्यक्रमानुसार लाभार्थ्यांची निवड केली जाईल.
• शेतकऱ्याकडे सिंचन सुविधा उपलब्ध असली पाहिजे, सामूहिक सिंचन सुविधा उपलब्ध असल्यास अन्य संबंधित करार आवश्यक आहे.
• उपलब्ध सिंचन स्त्रोताचे पाणी लक्षात घेऊन त्या क्षेत्रासाठी सूक्ष्म सिंचनाचा लाभ देय आहे.
• विहीर, बोअर, ओव्हरहेड टाकी, इंजिन/विद्युत पंप संच आणि त्याचा कोणताही भाग, जनरेटर संच इ. आनुषंगिक बाबींसाठी आर्थिक सहाय्य दिले जाणार नाही.
• फिटिंग्ज आणि अॅक्सेसरीज सेट नमूद केल्या आहेत आणि त्याची किंमत एकूण खर्चामध्ये समाविष्ट आहे. फिटिंग्जमध्ये टी, एल्बो, रिड्यूसर, फिमेल थ्रेडेड अॅडॉप्टर, पुरुष थ्रेडेड अॅडॉप्टर, एंड कॅप, नट बोल्टसह फ्लॅंज, सर्व्हिस सॅडल, बेंड, जीआयएन निप्पल, उंच पंखा टॅब, पीव्हीसी सेंट्रल जॉइंट इत्यादी वस्तूंचा समावेश आहे.
• संच मुख्य पीक आणि आंतरपिकांमध्ये लागवड केल्यास, शेतकऱ्याच्या आवडीनुसार, पार्श्व आंतरपीक गटाच्या निश्चित खर्च मर्यादेनुसार एकाच पिकास अनुदान दिले जाईल.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत तुषार सिंचन 

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र
• सामूहिक सिंचन सुविधा उपलब्ध असल्यास अन्य संबंधिताकडून करारपत्र
• पाणी आणि माती चाचणी अहवाल

अर्थसहाय्य 

पात्रता निकष

• सामग्री मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये नमूद केल्यानुसार निश्चित केलेल्या तांत्रिक निकषांशी सुसंगत असणे आवश्यक आहे.
• विद्युत पंपासाठी कायमस्वरूपी कनेक्शन आवश्यक आहे.
• ज्या पिकासाठी संच बसवायचा आहे त्याची नोंद क्षेत्रासह 7/12 स्लिपवर करावी. (7/12 स्लिपवर पिकाची नोंद नसल्यास, कृषी पर्यवेक्षकांकडून पीक लागवड प्रमाणपत्र मिळवा)
• फ्रॉस्ट इरिगेशन युनिट BSI (BSI) मानकाची सामग्री.
• नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत सूक्ष्म सिंचन योजनेसाठी अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, महिला, अपंग शेतकरी, सर्वसाधारण यांच्या प्राधान्यक्रमानुसार लाभार्थ्यांची निवड केली जाईल.
• शेतकऱ्याकडे सिंचन सुविधा उपलब्ध असली पाहिजे, सामूहिक सिंचन सुविधा उपलब्ध असल्यास दुसरा संबंधित करार आवश्यक आहे.
• उपलब्ध सिंचन स्त्रोताचे पाणी लक्षात घेऊन त्या क्षेत्रासाठी सूक्ष्म सिंचनाचा लाभ देय आहे.
• विहीर, बोअर, ओव्हरहेड टाकी, इंजिन/विद्युत पंप संच आणि त्याचा कोणताही भाग, जनरेटर संच इ. आनुषंगिक बाबींसाठी आर्थिक सहाय्य दिले जाणार नाही.
• फिटिंग्ज आणि अॅक्सेसरीज सेट नमूद केल्या आहेत आणि त्याची किंमत एकूण खर्चामध्ये समाविष्ट आहे. फिटिंग्जमध्ये टी, एल्बो, रिड्यूसर, फिमेल थ्रेडेड अॅडॉप्टर, पुरुष थ्रेडेड अॅडॉप्टर, एंड कॅप, नट बोल्टसह फ्लॅंज, सर्व्हिस सॅडल, बेंड, जीआयएन निप्पल, उंच पंखा टॅब, पीव्हीसी सेंट्रल जॉइंट इत्यादी वस्तूंचा समावेश आहे.
• संच मुख्य पीक आणि आंतरपिकांमध्ये लावल्यास, शेतकऱ्याच्या आवडीनुसार, पार्श्व आंतरपीक गटाच्या निश्चित खर्च मर्यादेनुसार एकाच पिकास अनुदान दिले जाईल.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत वैयक्तिक शेततळे 

पाणलोट व जलसंधारणाच्या माध्यमातून राज्यातील पावसावर आधारित कोरडवाहू शेतीची उत्पादकता वाढविण्यासाठी विविध योजनांमधून अनुदानावर शेततळे योजना राबविण्यात आली आहे. यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पादन व उत्पन्न वाढून शेतकऱ्यांचे जीवनमान उंचावण्यास मदत झाली आहे. राज्यातील सध्याची टंचाई परिस्थिती लक्षात घेता, शेतकऱ्यांसाठी त्यांच्या पिकांचे संरक्षण करण्यासाठी व्यवस्था निर्माण करण्यासाठी, जागतिक बँक अनुदानित नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत, जलसंधारणासाठी नवीन संरचनांचे बांधकाम आणि वैयक्तिक शेततळे, सामुदायिक शेततळे. शेत तलावांची साठवण क्षमता वाढवणे इ.

योजनेंतर्गत अर्थ सहाय्य आणि शेततळ्याचे आकारमान 

• इनलेट आउटलेट सह शेततळे करिता कमीत कमी 15 x 15 x 3 मी. आकारमानास 22,110/- रुपये आणि जास्तीत जास्त 30 x 30 x 3 आकारमानास 50,000/- रुपये देण्यात येईल.
• इनलेट आउटलेट विरहित शेततळे करिता कमीत कमी 20 x 15 x 3 मी. आकारमानास 26,206/- रुपये आणि जास्तीत जास्त 30 x 30 x 3 आकारमानास 50,000/- रुपये देण्यात येईल.
• इनलेट आउटलेट विरहित अस्तरीकरणासह शेततळे करिता कमीत कमी 20 x 15 x 3 मी. आकारमानास 76,603/- रुपये आणि जास्तीत जास्त 30 x 30 x 3 आकारमानास 1,62,500/- रुपये देण्यात येईल.

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र

पात्रता निकष

• प्रकल्पांतर्गत, निवडलेल्या गावांसाठी ग्राम कृषी संजीवनी समितीने (VCRMC) मंजूर केलेल्या अल्प भूधारक शेतकऱ्यांना प्राधान्याने लाभ दिला जाईल.
• निवडलेल्या आकाराच्या शेतीसाठी तांत्रिक निकषांनुसार पुरेशी जागा उपलब्ध असणे आवश्यक आहे.
• मार्गदर्शक तत्त्वांमधील डिझाइन आणि तांत्रिक निकषांनुसार साहित्य वापरून प्रकल्प पूर्ण करणे बंधनकारक असेल.
• मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये नमूद केलेल्या शेताचा प्रकार, आकार आणि तांत्रिक निकषानुसार बांधकाम खर्च अनुदानासाठी विचारात घेतला जाईल.
• शेततळे पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक यंत्रसामग्री पुरविण्याची जबाबदारी संबंधित लाभार्थीसाठी कोणतीही आगाऊ (अग्रिम) रक्कम दिली जाणार नाही.
• नैसर्गिक आपत्तीमुळे शेतीचे कोणत्याही प्रकारचे नुकसान झाल्यास भरपाई दिली जाणार नाही.
• एका शेतकऱ्याच्या नावावर किमान 0.60 हेक्टर जमीन असली पाहिजे.
• या घटकासाठी इतर कोणत्याही योजनेचा लाभ घेतलेल्या शेतकऱ्यांना या योजनेंतर्गत पुन्हा लाभ मिळणार नाही.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत शेततळे अस्तरीकरण 

अर्थ सहाय्य आणि आकारमान :-

• शेततळ्याच्या अस्तरीकरणासाठी कमीत कमी 15 x 15 x 3 मी. आकारमानास 56,551/- रुपये आणि जास्तीत जास्त 30 x 30 x 3 मी. आकारामानास 1,56,127/- रुपये खर्च मर्यादा 
• फिल्मची किमंत 77 रुपये प्रती चौ.मी.
• अस्तरीकरणाचा खर्च 18 रुपये प्रती चौ.मी.
• अस्तरीकरणाचा येणारा एकूण खर्च 95 रुपये प्रती चौ.मी.

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र

पात्रता निकष

• प्रकल्पांतर्गत, निवडलेल्या गावांसाठी ग्राम कृषी संजीवनी समितीने (VCRMC) मंजूर केलेल्या अल्प भूधारक शेतकऱ्यांना प्राधान्याने लाभ दिला जाईल.
• निवडलेल्या आकाराच्या शेतीसाठी तांत्रिक निकषांनुसार पुरेशी जागा उपलब्ध असणे आवश्यक आहे.
• मार्गदर्शक तत्त्वांमधील डिझाइन आणि तांत्रिक निकषांनुसार साहित्य वापरून प्रकल्प पूर्ण करणे बंधनकारक असेल.
• इतर कोणत्याही शासकीय योजनेद्वारे किंवा शेतकऱ्याने आकारानुसार इनलेट-आउटलेटशिवाय शेततळे बांधले असल्यास, शेतकरी अस्तराच्या या घटकासाठी पात्र असेल.
• नैसर्गिक आपत्तीमुळे अस्तराचे काही नुकसान झाल्यास कोणतीही भरपाई मिळणार नाही.
• मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये नमूद केल्याप्रमाणे, शेताचा प्रकार, आकार आणि निश्चित तांत्रिक निकषांनुसार अस्तराची किंमत अनुदानासाठी विचारात घेतली जाईल.
• या घटकासाठी इतर कोणत्याही योजनेचा लाभ घेतलेल्या शेतकऱ्यांना या योजनेचा पुन्हा लाभ मिळणार नाही.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत नवीन विहीर 

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पात समाविष्ट असलेल्या गावातील अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना हवामान बदलामुळे निर्माण झालेल्या परिस्थितीशी जुळवून घेण्यास सक्षम करणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे.

संरक्षित सिंचन सुविधा निर्माण करणे आणि पीक उत्पादन वाढवणे हा या योजनेचा उद्देश आहे.

योजनेंतर्गत आर्थिक मदत 

• नवीन विहिरी करिता कमाल खर्च मर्यादा 2,50,000/- रुपये 

अनुदान दोन टप्यात देण्यात येईल :

• पहिला टप्पा - विहिरीचे खोदकाम पूर्ण झाल्यावर अंदाजपत्रकानुसार एकूण खोदाकामावरील खर्च 
• दुसरा टप्पा - विहिरीचे खोदकाम व बांधकाम पूर्ण झाल्यावर अंदाजपत्रकानुसार देय रक्कम 

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र
• वरिष्ठ भूवैज्ञानिकांकडून भूजल सर्वेक्षण आणि विकास प्राधिकरणाकडे पाणी उपलब्धता प्रमाणपत्र

पात्रता निकष

• प्रकल्पांतर्गत, निवडलेल्या गावांसाठी ग्राम कृषी संजीवनी समितीने (VCRMC) मंजूर केलेल्या अल्प भूधारक शेतकऱ्यांना प्राधान्याने लाभ दिला जाईल.
• विहित तांत्रिक निकषांनुसार कामे पूर्ण केल्यानंतर, मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार आर्थिक मर्यादेत अनुदान देय राहील.
• विहीर घेण्यासाठी एकूण जमीन 0.40 हेक्टरपेक्षा जास्त असावी.
• ज्या शेतकऱ्यांना संरक्षित सिंचन उपलब्ध नाही त्यांना लाभ देय आहे.
• ज्या शेतकऱ्यांना संरक्षित सिंचन सुविधा उपलब्ध आहेत आणि ज्यांनी या घटकाचा इतर कोणत्याही योजनेंतर्गत लाभ घेतला आहे त्यांना हा लाभ देय नाही.
• लाभार्थी निवडताना प्रस्तावित नवीन विहीर आणि पिण्याच्या पाण्याचा सार्वजनिक स्त्रोत यांच्यातील अंतर 500 मीटरपेक्षा जास्त असणे आवश्यक आहे.
• ग्राम कृषी संजीवनी समितीने मंजूर केलेल्या लाभार्थी विहिरींसाठी जागा निश्चित करण्यासाठी भूजल सर्वेक्षण आणि विकास यंत्रणेकडून वरिष्ठ भूवैज्ञानिकांचे पाणी उपलब्धता प्रमाणपत्र आवश्यक आहे.

कन्या वन समृद्धी योजना 

महा शरद पोर्टल रजिस्ट्रेशन 

महाराष्ट्र बेरोजगारी भत्ता 2022 

म्हाडा लॉटरी 2022 

•  भूजल सर्वेक्षण यंत्रणा महाराष्ट्र भूजल (विकास आणि व्यवस्थापन) अधिनियम, 2009 GSDA द्वारे परिभाषित केल्यानुसार अतिशोषित आणि कमी शोषित पाणलोट क्षेत्रात वैयक्तिक फायद्यासाठी सिंचन विहिरी घेण्यास प्रतिबंधित करते.
• अंशतः शोषित असलेल्या पाणलोट क्षेत्रात विहीर घ्यायची असल्यास जिल्हा वरिष्ठ भूवैज्ञानिकांच्या सल्ल्यानुसार भूजल पुनर्भरणाच्या अटीवर नवीन सिंचन विहीर घेता येईल.
• वैयक्तिक लाभाच्या सिंचन विहिरीची कामे सुरक्षित क्षेत्रात केली जाऊ शकतात, तथापि, जीएसडीएने विहिरीचे परिमाण निश्चित करणे आवश्यक आहे. हे करत असताना, विहिरीचा व्यास कठीण खडकाच्या क्षेत्रासाठी 8 मीटर आणि मऊ खडक आणि मातीच्या क्षेत्रासाठी 6 मीटरपेक्षा जास्त नसावा.
• नवीन विहिरी खोदण्यासाठी आणि इतर बाबी पूर्ण करण्यासाठी जास्तीत जास्त 1 वर्षाचा कालावधी अनुज्ञेय आहे.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत विहीर पुनर्भरण

भूपृष्ठावरील पाणीसाठा आणि भूजल साठवण या दोन्ही गोष्टी प्रामुख्याने पाण्यासाठी पावसावर अवलंबून असतात, जर धरणे, शेततळे, तलाव इत्यादी भूपृष्ठावरील पाण्यासाठे पाऊस चांगला असेल तसेच पाणी जमिनीत मुरल्यामुळे भूजलाचा साठा वाढतो. लोकसंख्या वाढ, शहरीकरण औद्योगिकीकरण, जमीन आणि जल आरोग्य व्यवस्थापन, सिंचनाखालील पिकाखालील क्षेत्रामध्ये वाढ, भूजल पुनर्भरणासाठी अपुरे प्रयत्न, नैसर्गिक भूजल पुनर्भरण कमी होणे, दुष्काळी परिस्थितीमुळे भूजलाची वाढती मागणी आणि इतर अनेक कारणांमुळे भूजल खोल जात आहे. तसेच भूजल मोठ्या प्रमाणात उपसले जात आहे. भूजलाचे त्या प्रमाणात पुनर्भरण होत नाही. त्यामुळे भूजल पातळी दिवसेंदिवस खोल जात आहे. भूगर्भातील पाण्याची पातळी वाढवण्यासाठी शक्य असेल तेथे पावसाचे पाणी साठवण्यासाठी प्रयत्न केले पाहिजेत. यासोबतच उपलब्ध भूजलाचा काटकसरीने आणि शास्त्रोक्त पद्धतीने वापर करणे आवश्यक आहे.

उद्दिष्ट-

• नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पात समाविष्ट करण्यात आलेल्या गावातील अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यास सक्षम करणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे.
• कृषी क्षेत्रातील सिंचनासाठी विद्यमान विहिरींचे पुनर्भरण करून भूजल स्थिती वाढवणे.
• दुष्काळी भागात अतिरिक्त पाणीसाठा वाचवणे आणि लोकांची सामाजिक आणि आर्थिक स्थिती सुधारणे.

आर्थिकसहाय्य 

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र

पात्रता निकष

• प्रकल्पांतर्गत, निवडलेल्या गावांसाठी ग्राम कृषी संजीवनी समितीने (VCRMC) मंजूर केलेल्या अल्प भूधारक शेतकऱ्यांना प्राधान्याने लाभ दिला जाईल.
• सामग्री मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये नमूद केल्यानुसार निश्चित केलेल्या तांत्रिक निकषांशी सुसंगत असणे आवश्यक आहे.
• ज्या शेतकऱ्यांच्या विहिरी बंद आहेत आणि ज्यांची पाण्याची पातळी खोल गेली आहे त्यांना प्राधान्याने लाभ दिला जाईल.
• या घटकासाठी इतर कोणत्याही योजनेचा लाभ घेतलेल्या शेतकऱ्यांना या योजनेंतर्गत पुन्हा लाभ मिळणार नाही.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत शेडनेट हाउस 

फलोत्पादन क्षेत्रात शेती पद्धतीचा अवलंब केल्याने शेतकऱ्याला उच्च दर्जाच्या उत्पादनांचे उत्पादन करून अधिक नफा मिळवता येतो. शेड नेट हाऊस आणि ग्रीन हाऊसच्या वापरामुळे कमी क्षेत्रात फुल व भाजीपाला पिकांचे उत्तम दर्जाचे उत्पादन मिळते. त्यासाठी शेड नेट हाऊस, ग्रीन हाऊस, प्लॅस्टिक टनेल इत्यादी आधुनिक शेती तंत्राचा वापर करून रोपवाटिका तयार करतात. या योजनेचा मुख्य उद्देश हा आहे की शेतकरी बिगरहंगामी उत्पादन चांगल्या प्रतीचे घेऊन अधिक नफा मिळवू शकेल, यासाठी नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत शेतकऱ्यांना लागवड साहित्य व मशागतीसाठी अर्थसहाय्य दिले जाते. शेडनेट /प्लास्टिक टनेल/ग्रीनहाऊस/शेडनेट हाऊस मधील लागवड करण्यासाठी.

उद्दिष्टे –

• शेतकऱ्यांना उच्च तंत्रज्ञानाचा वापर करून बिगरहंगामी पिके घेण्यास प्रोत्साहित करणे हा या योजनेचा उद्देश आहे.
• अल्पभूधारक/लहान भूधारक शेतकऱ्यांना नैसर्गिक हवामान बदलाशी जुळवून घेण्यास सक्षम करण्यासाठी शेतकऱ्यांना मदत करून.
• उच्च-गुणवत्तेच्या निर्यातक्षम आणि उच्च-गुणवत्तेच्या पिकांच्या लागवडीसाठी वित्तपुरवठा करणे.
• ग्रामीण भागातील कृषी क्षेत्रात या भागातील तरुणांना रोजगार निर्माण करून देणे 

अर्थसहाय्य 

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र
• शेडनेट हाऊस संदर्भातील प्रशिक्षणाचे प्रमाणपत्र

पात्रता निकष

• प्रकल्पांतर्गत, निवडलेल्या गावांसाठी ग्राम कृषी संजीवनी समितीने (VCRMC) मंजूर केलेले अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतकरी, 2 ते 5 हेक्टर जमीन, अनु.जाती/जमाती, महिला, दिव्यांग आणि इतर शेतकरी यासह फायदे दिले जातील.
• शासनाच्या इतर योजनांमधून या घटकाचा लाभ यापूर्वी घेतला असल्यास, 40 गुंठे मर्यादेत एकत्रित लाभ मिळू शकतो.
• शेतकऱ्याकडे स्वत:ची जमीन आणि पाणीपुरवठा आणि वीजपुरवठा सुविधा असणे आवश्यक आहे.
• बांधकाम सेवा प्रदात्याकडून बांधकाम आराखडा आणि मार्गदर्शक तत्त्वांमधील तांत्रिक निकषांनुसार साहित्य वापरून बांधकाम करण्यात आल्याचे प्रमाणपत्र मिळणे आवश्यक आहे.
• या योजनेअंतर्गत लाभार्थ्याने किमान 500 चौ.मी. तर कमाल 4000 चौ.मी. क्षेत्र मर्यादेपर्यंत लाभ मिळू शकतात.
• लाभार्थ्याने हमीपत्राद्वारे प्रमाणित केले पाहिजे की त्याला/तिला या प्रकरणासाठी अन्य योजनेतून सरकारी अनुदान मिळाले आहे किंवा नाही 
• प्रति लाभार्थी 4000 चौ.मी. या योजनेचा लाभ क्षेत्र मर्यादेच्या अधीन राहून पूर्वी लाभलेले क्षेत्र वगळून उर्वरित क्षेत्रासाठी मिळू शकते.
• मार्गदर्शक तत्त्वांमधील तांत्रिक निकष, योजना आणि मानकांनुसार बांधकाम करणे बंधनकारक आहे.
• शेडनेट हाऊसच्या संदर्भात तांत्रिक प्रशिक्षण घेणे अनुदान मिळण्याअगोदर, बंधनकारक राहील.
• मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये नमूद केल्याप्रमाणे, शेडनेट हाऊसचा प्रकार, आकार आणि निश्चित तांत्रिक निकषांनुसार बांधकाम खर्चाचा विचार केला जाईल.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत पॉलीहाउस 

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र
• पॉलीहाऊस संदर्भातील प्रशिक्षणाचे प्रमाणपत्र

अर्थसहाय्य 

पात्रता निकष

• प्रकल्पांतर्गत, निवडलेल्या गावांसाठी ग्राम कृषी संजीवनी समिती (VCRMC) द्वारे मंजूर केलेले अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतकरी, तसेच 2 ते 5 हेक्टर जमीन असलेले शेतकरी, अनु.जाती/जमाती, महिला, दिव्यांग आणि इतर शेतकरी. फायदे दिले जातील.
• शासनाच्या इतर योजनांमधून या घटकाचा लाभ यापूर्वी घेतला असल्यास, 40 गुंठे मर्यादेत एकत्रित लाभ मिळू शकतो.
• शेतकऱ्याकडे स्वत:ची जमीन आणि पाणीपुरवठा आणि वीजपुरवठा सुविधा असणे आवश्यक आहे.
• पॉलिहाऊसच्या संदर्भात तांत्रिक प्रशिक्षण घेणे अनुदानाची रक्कम मिळण्याअगोदर बंधनकारक राहील.
• बांधकाम सेवा प्रदात्याकडून बांधकाम आराखडा आणि मार्गदर्शक तत्त्वांमधील तांत्रिक निकषांनुसार साहित्य वापरून बांधकाम करण्यात आल्याचे प्रमाणपत्र मिळणे आवश्यक आहे.
• प्रति लाभार्थी 4000 चौ.मी. या योजनेचा लाभ क्षेत्र मर्यादेच्या अधीन राहून पूर्वी लाभलेले क्षेत्र वगळून उर्वरित क्षेत्रासाठी मिळू शकते.
• मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये नमूद केल्याप्रमाणे, पॉली हाऊसचा प्रकार, आकार आणि निश्चित तांत्रिक निकषांनुसार बांधकाम खर्चाचा विचार केला जाईल.
• मार्गदर्शक तत्त्वांमधील तांत्रिक निकष, योजना आणि मानकांनुसार बांधकाम करणे बंधनकारक आहे.
• पॉलिटनेलच्या बाबतीत, प्रति लाभार्थी कमाल 1000 चौ.मी. क्षेत्र मर्यादेपर्यंत लाभ मिळू शकतात

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत रेशीम उद्योग

रेशीम उद्योग हा शेती आणि वनसंपत्तीवर आधारित उद्योग आहे आणि त्यात प्रचंड रोजगार क्षमता आहे. या उद्योगाला पोषक वातावरण असल्याने प्रकल्पांतर्गत निवडलेल्या क्षेत्रात रेशीम उत्पादनास भरपूर वाव आहे. कृषी विकास बरोबरोबरच, हा एक असा उद्योग आहे जो ग्रामीण भागातील लोकांचे जीवनमान उंचावण्यास मदत करतो.

केंद्र व राज्य शासनाच्या विविध योजनांच्या माध्यमातून रेशीम उद्योगाला प्रोत्साहन दिले जात असले तरी राज्यातील शेतकरी या उद्योगाकडे फारसा वळल्याचे दिसून येत नाही. त्यामुळे रेशीम उद्योगाचा प्रचार आणि प्रसार करण्यासाठी नानाजी देशमुख संजीवनी प्रकल्पांतर्गत या घटकाचा समावेश करण्यात आला आहे.

उद्देश्य:

• रेशीम उद्योगाच्या माध्यमातून उत्पन्नाचे शाश्वत साधन निर्माण करून प्रकल्पांतर्गत समाविष्ट गावांमधील शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे.
• रेशीम उद्योगाचा समूह आधारित सर्वसमावेशक विकास.
• तुती उत्पादन आणि रेशीम उद्योगात महिलांचा सहभाग वाढवणे.
• नाविन्यपूर्ण योजनेला व्यापक प्रसिद्धी देऊन या उद्योगासाठी शेतकऱ्यांना प्रोत्साहन देणे.

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र
• खरेदी समितीचे प्रमाणपत्र

अर्थसहाय्य 

पात्रता निकष

• रेशीम शेतीसाठी लहान आणि अत्यल्प भूधारक शेतकरी ज्यांच्या कुटुंबात किमान एक व्यक्ती तुती लागवड आणि संगोपनासाठी उपलब्ध आहे, अनुसूचित जाती/अ. जमाती /आदिवासी/महिला/अपंग आणि इतर शेतकरी प्राधान्याच्या आधारावर घटकासाठी पात्र आहेत.
• इच्छूक लाभार्थ्याकडे मध्यम ते भारी आणि पाण्याचा चांगला निचरा होणारी जमीन असावी.
• लागवड केलेल्या तुती क्षेत्रासाठी पुरेशा सिंचन सुविधा उपलब्ध असणे आवश्यक आहे.
• शेतकऱ्यांना लागवडीपूर्वी आणि लागवडीनंतर रेशीम अळी संगोपनाचे प्रशिक्षण घेणे बंधनकारक आहे.
• या घटकासाठी इतर कोणत्याही योजनेचा लाभ घेतलेल्या शेतकऱ्यांना या योजनेंतर्गत पुन्हा लाभ मिळणार नाही.
• एकाच कुटुंबातील एका व्यक्तीलाच या योजनेचा लाभ दिला जाणार आहे.
• लाभार्थी हा व्यवसाय किमान 3 वर्षे करणे  आवश्यक आहे.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत मधुमक्षिका पालन 

मधमाशांचे योग्य प्रकारे संगोपन करून त्यांच्यापासून मिळणारा मध गोळा करून बाटलीबंद केल्यास एक एकर शेतात ठेवलेल्या मधमाशांमधून 50 ते 60 हजार रुपये किमतीचा मध गोळा करता येतो. मध एक शक्तिशाली, पौष्टिक अन्न आणि औषध आहे. मेण हा सौंदर्यप्रसाधनांमध्ये तसेच औद्योगिक उत्पादनांचा एक घटक आहे. केवळ मध आणि मेणासाठीच नाही तर मधमाशांच्या परागीकरणामुळेही उत्पादनात लक्षणीय वाढ होते. त्यामुळे प्रकल्प क्षेत्रात मधमाशीपालनाद्वारे शेतकऱ्यांना पूरक उत्पन्न मिळावे तसेच ग्रामीण भागात रोजगार निर्मिती व्हावी यासाठी नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत मधमाशीपालन या घटकाचा समावेश करण्यात आला आहे

उद्दिष्टे:

• नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पात समाविष्ट गावातील मधमाशीपालनाच्या घटकांतर्गत मधमाशीपालनाद्वारे भूमिहीन व्यक्ती/शेतकऱ्यांना पूरक उत्पन्न मिळवून देणे.
• ग्रामीण भागात मधमाशी पालन व्यवसायाला चालना मिळावी आणि आहारात मधाचा समावेश करावा.

पात्रता निकष

• प्रकल्पांतर्गत, निवडलेल्या गावांसाठी ग्राम कृषी संजीवनी समिती (VCRMC) द्वारे मंजूर केलेले अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतकरी, तसेच भूमिहीन व्यक्ती, अनुसूचित जाती/जमाती, महिला, दिव्यांग आणि इतर शेतकरी. फायदे दिले जातील.

महाराष्ट्र मुख्यमंत्री किसान योजना 

 

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत गोड्यापाण्यातील मत्स्यपालन 

राज्यातील पर्जन्यावर आधारित कोरडवाहू शेती क्षेत्रामध्ये संरक्षित सिंचनाकरिता प्रामुख्याने विहिरी, पाझर तलाव, गाव तळी, वैयक्तिक/ सामुदायिक शेतातली याव्दारे पाणी उपलब्ध करून घेतले जाते, उपलब्ध सिंचनस्त्रोत्रांचा पिकांसाठी संरक्षित सिंचानाबरोबर शेतकऱ्यांनी जोड धंदा म्हणून गोड्यापाण्यातील मत्स्यपालन शेती करण्यासाठी वापर केल्यास, शेतकऱ्यांचे उत्पादन व उत्पन्नात वाढ होऊन शेतकऱ्यांचे जीवनमान उंचावण्यास मदत होईल, त्या अनुषांगाने जागतिक बँक अर्थ सहाय्यित नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत एकात्मिक शेती पद्धती या घटकांतर्गत शेत तळ्यात गोड्यापाण्यातील मत्स्यपालन.  

उद्देश्य -

• नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पामध्ये समावेश करण्यात आलेल्या गावसमुहातील अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना हवामान बदलामुळे उद्भवलेल्या परिस्थितीशी जळवून घेण्यासाठी सक्षम करणे 
• उपलब्ध नैसर्गिक साधनांचा प्रत्यक्ष उत्पादनासाठी कार्यक्षमपणे वापर करून मत्स्य शेती विकसित करणे, आणि रोजगार वाढविणे.
• संरक्षित सिंचानाबरोबर जोडधंदा म्हणून गोड्यापाण्यातील मत्स्य शेती व्दारे शेतकऱ्यांचे जीवनमान उंचावणे  

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र

पात्रता निकष

• प्रकल्पांतर्गत, निवडलेल्या गावांसाठी ग्राम कृषी संजीवनी समिती (VCRMC) द्वारे मंजूर केलेले अल्प व अत्यल्प भूधारक शेतकरी, तसेच 2 ते 5 हेक्टर जमीन असलेले शेतकरी, अनु.जाती/जमाती, महिला, दिव्यांग आणि इतर शेतकरी. फायदे दिले जातील.
• ज्या शेतकऱ्यांनी सिंचन सुविधा, सामुदायिक शेततळे किंवा वैयक्तिक शेततळे संरक्षित केले आहेत त्यांना हा लाभ मिळत राहील.
• मत्स्यपालन घटकांतर्गत इतर कोणत्याही योजनेचा लाभ घेतलेल्या शेतकऱ्यांना हा लाभ देय नाही.
• पाणीसाठा बारमाही असावा (किमान आठ ते दहा महिने).
• मत्स्यशेतीसाठी तलाव शक्यतो आयताकृती आकाराचे असावेत, ज्यामुळे मासे पकडण्यासाठी जाळी लावणे सुलभ होईल.
• तलावाची खोली किमान 1.2 मीटर आहे. ते 2 मी. असणे आवश्यक आहे.
• विहित तांत्रिक निकषांनुसार कामे पूर्ण केल्यानंतर, मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार आर्थिक मर्यादेत अनुदान देय राहील.
• या घटकासाठी इतर कोणत्याही योजनेचा लाभ घेतलेल्या शेतकऱ्यांना या योजनेंतर्गत पुन्हा लाभ मिळणार नाही.

मत्स्यबीज खरेदीबाबत-

लाभार्थीची पूर्व संमती घेतल्यानंतर हा घटक लागू करावा. लाभार्थ्याने मत्स्यव्यवसाय विभागाच्या शासकीय मत्स्यबीज केंद्रातून मत्स्यबीज खरेदी करणे आवश्यक आहे. बियाणे शिल्लक नसल्यास इतर खाजगी मत्स्यबीज केंद्रातून स्वतःच्या जबाबदारीवर खरेदी करा. परंतु मत्स्यबीज खरेदीचे अनुदान लाभार्थ्याला शासकीय दरानुसार देय राहील.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत परसातील कुक्कुटपालन 

आवश्यक कागदपत्रे

• अर्जदाराचा 7/12 आणि 8A उतारा
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास पुरावा
• अर्जदार अक्षम असल्यास प्रमाणपत्र
• भूमिहीन कुटुंबातील व्यक्तीसाठी तलाठी/तहसीलदार यांचे प्रमाणपत्र
• विधवा, घटस्फोटित महिलांसाठी ग्रामसेवक अभिप्राय
• विधवा, स्त्रिया आणि घटस्फोटित महिलांची स्व-घोषणापत्रे
• खरेदी समितीचे प्रमाणपत्र

पात्रता निकष

• या घटकासाठी इतर कोणत्याही योजनेचा लाभ घेतलेल्या शेतकऱ्यांना या योजनेंतर्गत पुन्हा लाभ मिळणार नाही.
• प्रकल्पांतर्गत निवडलेल्या गावांतील ग्राम कृषी संजीवनी समिती (VCRMC) द्वारे मंजूर केलेल्या भूमिहीन कुटुंबातील व्यक्ती, विधवा, स्थलांतरित महिला, घटस्फोटित महिला आणि अनुसूचित जाती/जमातींमधील महिला शेतकऱ्यांना प्राधान्याच्या आधारावर लाभ दिला जाईल.
• पक्षी खरेदी केल्यानंतर वाहतुकीचा खर्च लाभार्थ्याला स्वतः करावा लागतो.
• लाभार्थी या सुविधेचा लाभ प्रकल्प कालावधीत फक्त एकदाच घेऊ शकतो.
• एकाच कुटुंबातील एका व्यक्तीलाच या योजनेचा लाभ दिला जाणार आहे.
• मार्गदर्शकामध्ये नमूद केलेल्या पक्ष्यांच्या प्रजातींमधून पक्षी खरेदी करणे आवश्यक आहे.
• गरज भासल्यास निवडलेल्या लाभार्थ्यांना कुक्कुटपालनाचे आवश्यक प्रशिक्षण दिले जाईल.
• लाभार्थी हा व्यवसाय किमान ३ वर्षे करत असावा.
• पक्षी पाळण्यासाठी अन्न व पाण्याचे भांडे इ. याची व्यवस्था लाभार्थ्याने स्वतः करावी लागेल.
• पॅरामीटर्स व्यतिरिक्त अतिरिक्त खर्च लाभार्थ्याने स्वतः उचलावा.

किती आर्थिक मदत उपलब्ध आहे-

• खुल्या वर्गातील लाभार्थ्यांसाठी प्रकल्प खर्चाच्या 50 टक्के (जास्तीत जास्त रु. 8500) आणि अनुसूचित जाती/जमातीच्या लाभार्थ्यांसाठी प्रकल्प खर्चाच्या 75 टक्के (जास्तीत जास्त रु. 12750).
• जर एखाद्या लाभार्थ्याने 100 पक्षी खरेदी करून त्यांना आश्रय दिला तर रु. 10000 आणि निवारा रु. 7000 एकूण 17000 पॅरामीटर्स आहेत.
• सर्वसाधारणपणे, देशी जातींची चार आठवड्यांची पिल्ले हा हेतू असतो. चार आठवड्यांच्या पिल्लाची किंमत रु. 100 आहे आणि प्रति लाभार्थी 50 किंवा त्यापेक्षा जास्त 100 पक्षी खरेदीसाठी अनुदान देय आहे. एका पिल्लाच्या आश्रयासाठी 1 चौ. फूट जागा आवश्यक आहे. निवाऱ्यासाठी रु. प्रति चौ. फूट. गरज भासल्यास, लाभार्थ्याने स्वत:चे साहित्य देऊन किंवा बाजारातून स्वत:च्या जागेवर निवारा द्यावा.
• एका कुटुंबातील एका व्यक्तीलाच या योजनेचा लाभ दिला जाईल. देय सबसिडी थेट लाभार्थीच्या आधार-लिंक्ड बँक खात्यात जमा केली जाते.
• आर्थिक मदत मिळवण्यासाठी ऑनलाईन अर्ज करावेत. खरेदी देयके आणि मूळ प्रती सोबत
• लाभार्थी हा व्यवसाय किमान ३ वर्षे करणे आवश्यक आहे.

कुठे खरेदी करावी -

लाभार्थ्याने स्थानिक बाजारातून पोल्ट्री खरेदी समितीच्या उपस्थितीत, पूर्व मंजुरीच्या एक महिन्याच्या आत खरेदी करावी. पक्षी खरेदीच्या तपशीलासह ग्रामपंचायतीची पावती सादर करणे आवश्यक आहे. मूळ जातीची पिल्ले स्थानिक पुरवठादार/हॅचरी यांच्याकडून खरेदी करता येतात. वाहतुकीचा खर्च लाभार्थ्याने उचलावा. सरपंच हे खरेदी समितीचे अध्यक्ष आहेत. उपसरपंच, ग्राम कृषी संजीवनी समितीमध्ये सदस्यांमध्ये 1 महिला सदस्य, कृषी मित्र/कृषी ताई, पशुधन विकास अधिकारी/पशुधन पर्यवेक्षक असतात. तर कृषी सहाय्यक हे सचिव आहेत.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत भाडे तत्वावर कृषी अवजारे सेवा केंद्राची स्थापना

शेतीतील विविध कामांसाठी वापरण्यात येणारी सर्व अवजारे खरेदी करणे अल्प व अत्यल्पभूधारक शेतकऱ्यांना शक्य होत नाही. उत्पादकता वाढवण्यासाठी वेळेवर आणि अचूक काम करणे आवश्यक आहे. हे शक्य करण्यात कृषी यंत्रणा महत्त्वाची भूमिका बजावते. नोंदणीकृत शेतकरी गट/सहकारी गटांना अनुदानावर कृषी अवजारे, उपकरणे आणि रोपे उपलब्ध करून देणे आणि आवश्यकतेनुसार एकाच ठिकाणी भाडेतत्वावर शेतकऱ्यांना कृषी अवजारे, उपकरणे, रोपे उपलब्ध करून देणे, कृषी अवजारे सेवा केंद्राची निर्मिती. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत, या उप-घटकांतर्गत अवजारे खरेदी करणे आणि साठवणुकीसाठी आवश्यक आकाराचे शेड बांधणे यांचा समावेश आहे.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत भाडे तत्वावर कृषी अवजारे सेवा केंद्राच्या  प्रकल्पाची उद्दिष्टे:

• भाड्याच्या आधारावर कृषी अंमलबजावणी सेवांसाठी फार्म मशीनरी बँकांची स्थापना.
• कृषी अवजारांच्या वाढीव किंमतीमुळे निर्माण होणाऱ्या समस्येवर लहान शेतकऱ्यांना मदत करता यावी  यासाठी कृषी अवजार सेवा केंद्राची निर्मिती.
• लहान व अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांच्या शेतजमिनीवर यांत्रिकीकरणाचा आवाका वाढवणे.
• अल्प आणि अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना वाजवी दरात उच्च-तंत्रज्ञान आणि उच्च-मूल्य कृषी उपकरण सेवा प्रदान करणे.
• पीक उत्पादनामध्ये सुधारित/नवीन विकसित कृषी उपकरणे वापरण्यास प्रोत्साहन देऊन उत्पादनाची कार्यक्षमता आणि गुणवत्ता वाढवणे.
• भाड्याच्या आधारावर कृषी अंमलबजावणी सेवा केंद्राची स्थापना 

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेची अंमलबजावणी

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत राज्यातील सर्व कोरड्या क्षेत्रांची महाराष्ट्र शासनाकडून तपासणी करण्यात येणार आहे. या तपासणीनंतर सर्व आवश्यक डेटा संकलित केला जाईल. या योजनेच्या अंतर्गत राज्यातील हवामानाचा आणि पाण्याच्या उपलब्धते नुसार शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन शेती करण्याच्या संबंधित मार्गदर्शन केले जाणार आहे, तसेच योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांच्या जमिनीची चाचणी सुद्धा केली जाणार आहे, त्यानुसार जमिनीच्या संबंधित खनिजांची आणि बॅक्टेरियाची कमतरता पूर्ण करण्यात येईल. ज्या भागात शेती करणे शक्य नाही अशा सर्व ठिकाणी शेळीपालन युनिट स्थापन केले जातील जेणेकरून शेतकऱ्यांना उत्पन्नाचे साधन मिळेल. तलावांचे उत्खनन आणि मत्स्यपालन युनिट उभारले जातील. तसेच सिंचनाच्या पाण्याची कमतरता असलेल्या सर्व भागात ठिबक सिंचन पद्धती राबविण्यात येणार आहे   या योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना स्प्रिंकलर संचाद्वारे सिंचनाची सुविधाही उपलब्ध करून दिली जाणार आहे.

लाभार्थी निवड पात्रता आणि प्रक्रिया

प्रकल्पांतर्गत, अनुसूचित जाती/अनुसूचित जमाती, महिला, अपंग, शेतकरी आणि सर्वसाधारण यांच्या प्राधान्यक्रमानुसार अल्प व अत्यल्प भूधारक लाभार्थ्यांची निवड केली जाईल, आणि ज्या बाबी अंमलात आणावयाच्या आहेत, त्यानुसार कार्यवाही करावी. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पाने जारी केलेल्या मार्गदर्शक सूचनानुसार.

• पारंपारिक वन निवारा कायदा 2006 नुसार, वनपट्टेधारक शेतकरी योजनेअंतर्गत लाभासाठी पात्र आहेत.
• गट सहाय्यक/कृषी सहाय्यक प्राप्त झालेल्या अर्जाची छाननी करतील आणि पूर्ण झालेला अर्ज पुढील मंजुरी आणि निर्णयासाठी ग्राम कृषी संजीवनी (VCRMC) मध्ये वर्गीकृत केला जाईल.
• ग्राम संजीवनी समिती (VCRMC) मार्फत मंजुरी मिळाल्यानंतर संबंधित कृषी सहाय्यक पडताळणी करतील आणि अर्जांना उपविभागीय कृषी अधिकारी यांच्यामार्फत तांत्रिक पूर्व मान्यता दिली जाईल.
• पूर्व संमती पत्राची प्रत संबंधित लाभार्थ्यांना दिली जाईल
• लाभार्थ्यांनी पूर्व मंजुरी दिल्यानंतर विहित मुदतीत काम पूर्ण करणे बंधनकारक आहे.
• काम पूर्ण झाल्यानंतर, लाभार्थ्यांना अदा करण्यात येणारी आर्थिक मदत थेट लाभ हस्तांतरण प्रणालीद्वारे आधार-लिंक्ड बँक खात्यात जमा केली जाईल.
• आर्थिक सहाय्य वाटपाच्या वेळी, लाभार्थ्याने मागणी केलेल्या बाबींसाठी तपशीलवार प्रस्ताव, आवश्यक असल्यास अंदाजपत्रक, हमीपत्र आणि करारनामे आणि सक्षम अधिकाऱ्यांचा तपासणी अहवाल सादर केल्याची खात्री करून आर्थिक सहाय्य प्रदान केले जाईल.
• लाभार्थ्याने, मान्य झालेले काम निकषांनुसार स्वतः करावे लागेल किंवा तो त्याच्या इच्छेनुसार काम पूर्ण करण्यासाठी पुरवठादार/संस्था निवडू शकतो.
• अधिकारी/कर्मचारी वेळोवेळी भेट देतील आणि मार्गदर्शनासाठी त्यांच्याशी संपर्क साधला जाईल.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत लाभ मिळविण्यासाठी आवश्यक कागदपत्र 

या योजनेच्या अंतर्गत विविध बाबींकरिता लाभ मिळविण्यासाठी शेतकरी अर्जदारांनी प्रकल्पाच्या www.dbt.mahapocra.gov.in या वेबसाईटवर जाऊन ऑनलाइन नोंदणी करून योजनेच्या अंतर्गत समाविष्ट सर्व उपक्रमांसाठी स्वतंत्रपणे ऑनलाइन अर्ज सादर करावा. यासाठी अर्ज सादर करतांना खालीलप्रमाणे त्या योजनेच्या संबंधित संपूर्ण कागदपत्रे अपलोड करावी लागेल.

• अर्दाराचा 7/12 व 8 अ चा उतारा 
• अर्जदार अनुसूचित जाती किंवा अनुसूचित जमाती प्रवर्गातील असल्यास तसे सक्षम अधिकाऱ्याचे प्रमाणपत्र 
• अर्जदार दिव्यांग असल्यास तसे प्रमाणपत्र    
• अर्जदार हा महाराष्ट्र राज्याचा कायमचा रहिवासी असणे आवश्यक आहे.
• या योजनेंतर्गत लहान व मध्यमवर्गीय शेतकरी पात्र असतील.
• आधार कार्ड
• पत्त्याचा पुरावा
• ओळखपत्र
• मोबाईल नंबर
• पासपोर्ट आकाराचा फोटो

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत नोंदणी प्रक्रिया 

या योजनेच्या अंतर्गत लाभ मिळविण्यासाठी, ऑनलाइन अर्ज करण्यासाठी सर्वप्रथम पात्र शेतकऱ्यांना या योजनेच्या अधिकृत वेबसाईटवर जाऊन नोंदणी करणे आवश्यक आहे, त्यासाठी खालीलप्रमाणे प्रक्रिया आहे 

• सर्वप्रथम तुम्हाला योजनेच्या अधिकृत वेबसाईटवर जावे लागेल, यानंतर तुमाचासमोर वेबसाईटचे होम पेज ओपन होईल 

• या होम पेजवर तुम्हाला ''शेतकरी'' हा पर्याय दिसेल त्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल 
• आता तुमच्यासमोर दोन पर्याय दिसेल ''नवीन नोंदणी'' आणि ''अर्जदार लॉगिन'' 
• यानंतर तुम्हाला नवीन नोंदणी या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल 

• आता तुमच्यासमोर एक नवीन पेज ओपन होईल, या पेजवर तुम्हाला शेतकरी नोंदणी हा फॉर्म दिसेल, 
• या पेजवर तुम्हाला नोंदणी तपशील भरावा लागेल, यामध्ये तुमचा मोबाइल नंबर टाकून कॅप्च्या कोड बॉक्स मध्ये भरावा लागेल.
• आता तुम्हाला मोबाइल नंबर वेरीफिकेशन करावा लागेल, त्यासाठी ''गेट ओटीपी फॉर वेरीफिकेशन'' या पर्यायावर क्लिक करा, आता तुम्हाला तुमच्या मोबाइलवर एक ओटीपी प्राप्त होईल तो तुम्हाला enter OTP या ऑप्शन मध्ये OTP भरावा लागेल. त्यानंतर Validate OTP या पर्यायावर क्लिक करा 

• त्यानंतर तुम्हाला आधारकार्ड नंबर विचारला जाईल, यामध्ये तुमचा मोबाइल नंबर आधारकार्ड बरोबर लिंक असणे आवश्यक आहे, आधारकार्ड नंबर भरल्यावर OTP Send या ऑप्शनवर क्लिक करा.

नोंद:- तुम्ही हि प्रक्रिया सेवा केंद्रात जाऊन सुद्धा करू शकता आणि अर्ज भरू शकता.

• यानंतर OTP च्या साह्याने  Authenticator पूर्ण करावे लागेल, त्यानंतर तुम्हाला पुढे फॉर्म मध्ये विचारलेली संपूर्ण मुलभूत माहिती जसे, घर क्रमांक, जिल्हा, तालुका, गाव, इत्यादी माहिती भरून ''पुढे चला'' या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• या नंतर तुम्हाला शेती संबंधित माहिती भरावी लागेल आणि शेती संबंधित 7/12 व 8 अ अपलोड करावा लागेल, त्यानंतर तुम्हाला स्वघोषणा पत्र भरावे लागेल.
• अशा प्रकारे तुमची नोंदणी पूर्ण होईल, त्यानंतर तुम्हाला अर्ज करण्यासाठी लॉगिन करावे लागेल.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत शेतकरी अर्जदार लॉगिन

• यासाठी तुम्हाला वेबसाईटवर लॉगिन करावे लागेल
• आता तुम्हाला लॉगिन या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल, यामध्ये तुम्ही आधार नंबर व्दारे किंवा बायोमेट्रिक वापरून सुद्धा लॉगिन करू शकता.
• यानंतर तुम्हाला आधार नंबर टाकून सेंड OTP या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल 

• आता तुमच्या रजिस्टर मोबाइल नंबरवर एक OTP प्राप्त होईल, हा OTP व्यवस्थित भरून लॉगिन करावे लागेल.
• यानंतर तुमासमोर एक नवीन पेज ओपन होईल, या पेजवर तुम्हाला ''नवीन योजनेसाठी अर्ज करा'' हा पर्याय दिसे त्यावर क्लिक करा 

• आता तुमच्यासमोर या योजनेच्या अंतर्गत असेलेले सर्व पर्याय उघडतील, त्यानंतर तुम्हाला तुमच्या आवश्यकतेनुसार पर्याय निवडावा लागेल 
• हा पर्याय निवडल्या नंतर, तुमच्यासमोर त्या योजनेसंबंधित संपूर्ण माहिती दिसून येईल, हि माहिती काळजीपूर्वक वाचून ''नोंदणी पुढे चालू'' या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• यानंतर तुमच्यासमोर एक नवीन अर्ज फॉर्म उघडेल, या फॉर्म मध्ये तुम्हाला विचारलेली संपूर्ण माहिती काळजीपूर्वक भरावी लागेल, त्यानंतर स्वघोषणापत्र भरावे लागेल आणि सबमिट करावे लागेल 
• अशा प्रकारे तुम्ही या योजनेच्या अंतर्गत नोंदणी आणि अर्ज करू शकता.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत समाविष्ट गावांची यादी पाहण्याची प्रक्रिया 

• सर्वप्रथम तुम्हाला नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल.
• मुख्यपृष्ठावर, तुम्हाला ''इतर दुवे'' या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल, 
• तुमच्यासमोर नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प 5,142 गावांची यादी हा पर्याय दिसेल, या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• तुम्ही या लिंकवर क्लिक करताच तुमच्यासमोर PDF स्वरूपात एक फाईल उघडेल
• या फाईलमध्ये सर्व गावांची नावे उपलब्ध असतील.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत लाभार्थी यादी पाहण्याची प्रक्रिया 

• यासाठी सर्वप्रथम तुम्हाला नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल
• या होमपेजवर तुम्हाला ''इतर दुवे'' या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल 
• या पर्यायावर क्लिक करताच तुम्हाला ''ग्राम कृषी संजीवनी विकास दर्शिका'' हा पर्याय दिसेल त्यावर क्लिक करा 

• आता तुमच्यासमोर एक नवीन पेज ओपन होईल या पेजवर तुम्हाला तुमचा जिल्हा, तालुका आणि गाव निवडावे लागेल 
• त्यानंतर तुम्हाला डाऊनलोड ''बेनिफिशरी लिस्ट'' या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल, या पर्यायावर क्लिक करताच लाभार्थ्यांची यादी PDF स्वरुपात डाऊनलोड होईल.

पोर्टलवर प्रगती अहवाल पाहण्याची प्रक्रिया 

• यासाठी सर्वप्रथम तुम्हाला नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल

• यानंतर तुम्हाला प्रोग्रेस रिपोर्ट या पर्यायावर कीलक करावे लागेल 
• आता तुमच्या समोर एक नवीन पेज उघडेल.

• तुम्हाला या पेजवरील तुमच्या गरजेनुसार लिंकवर क्लिक करावे लागेल.
• तुम्ही या लिंकवर क्लिक करताच, संबंधित माहिती तुमच्या स्क्रीनवर दिसून येईल.

हवामान अनुकूल तंत्रज्ञान माहिती पुस्तिका 

• यासाठी सर्वप्रथम तुम्हाला नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल
• या होमपेजवर तुम्हाला ''इतर दुवे'' या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल 
• या पर्यायावर क्लिक करताच तुम्हाला ''हवामान अनुकूल तंत्रज्ञान माहिती पुस्तिका'' हा पर्याय दिसेल त्यावर क्लिक करा 

• या पर्यायावर क्लिक करताच तुम्हाला हवामान अनुकूल तंत्रज्ञान माहिती पुस्तिका दिसून येईल.

या प्रकल्पा संबंधित विविध माहिती पुस्तिक डाऊनलोड करण्याची प्रक्रिया 

• यासाठी सर्वप्रथम तुम्हाला नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
• आता तुमच्या समोर होम पेज उघडेल

• या होमपेजवर तुम्हाला प्रकल्पाच्या विविध पुस्तिका हा पर्याय दिसेल, या पर्यायावर क्लिक करा 
• या पर्यायावर क्लिक करताच एक नवीन पेज ओपन होईल, या पेजवर तुम्हाला विविध पर्याय दिसतील 
• त्यामधील तुमच्या आवश्यकतेनुसार माहिती पुस्तिका तुम्ही डाऊनलोड करू शकता.

संपर्क माहिती 

कृषी विभाग

महाराष्ट्र शासन

नानाजी देशमुख कृषि संजीवनी प्रकल्प (PoCRA),

30 अ/ब, आर्केड, वर्ल्ड ट्रेड सेंटर,

कफपरेड,

मुंबई 400005.

Phone: 022-22163351

Email: [email protected]

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प माहिती पुस्तिका 2022	इथे क्लिक करा
योजनेची अधिकृत वेबसाईट	इथे क्लिक करा
फळबाग लागवड मार्गदर्शक सूचना	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत वृक्ष लागवड माहिती PDF	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत बांबू लागवड माहिती PDF	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत गांडूळ खत, नाडेप व सेंद्रिय निर्मिती माहिती PDF	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत ठिबक सिंचन माहिती PDF	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत वैयक्तिक शेततळे माहिती PDF	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत शेततळे अस्तरीकरण माहिती PDF	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत नवीन विहीर माहिती PDF	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत विहीर पुनर्भरण माहिती PDF	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत रेशीम उद्योग माहिती PDF	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत मधुमक्षिका पालन माहिती PDF	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत गोड्यापाण्यातील मत्स्यपालन माहिती PDF	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत परसातील कुक्कुटपालन माहिती PDF	इथे क्लिक करा
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत भाडे तत्वावर कृषी अवजारे सेवा केंद्राची स्थापना संबंधित माहिती PDF	इथे क्लिक करा

निष्कर्ष 

महाराष्ट्र सरकार राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी अनेक योजना राबवीत आहे, या योजनांचा उद्देश्य आहे कि राज्यातील अल्प आणि अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना उत्पन्नाचा स्थायी स्त्रोत मिळावा, तसेच या छोट्या शेतकऱ्यांना शेती करणे सुलभ व्हावे त्याचबरोबर त्यांना त्यांचे उत्पन्न वाढविण्यासाठी शेती बरोबर दुसरा व्यवसाय करून स्वतःचे आणि कुटुंबाचे जीवनमान सुधारण्याची संधी मिळावी यासाठी शासनाने महाराष्ट्रातील दुष्काळग्रस्त भागांसाठी हि नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प या योजनेची अंमलबजावणी सुरु केली आहे. 

 

या योजनेचा लाभ महाराष्ट्रातील अल्प व मध्यमवर्गीय शेतकऱ्यांना राज्य शासनामार्फत मिळणार आहे. महाराष्ट्र नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2022 साठी, महाराष्ट्र सरकारने 4,000 कोटी रुपये खर्च करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांच्या पाण्याच्या उपलब्धतेनुसार पिकांची लागवड करण्यावर भर दिला जाईल आणि हवामान बदलामुळे शेतकऱ्यांना भेडसावणाऱ्या समस्यांमध्ये मदत मिळेल. या योजनेचा लाभ घेऊ इच्छिणाऱ्या राज्यातील शेतकरी या योजनेअंतर्गत अर्ज करू शकतात. वाचक मित्रहो, हि माहिती आपल्याला उपयुक्त वाटली असल्यास आम्हाला कमेंट्सच्या माध्यमातून अवश्य कळवा.

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना FAQ 

Q. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना काय आहे ?

या योजनेचा लाभ महाराष्ट्रातील अल्प व मध्यम शेतकऱ्यांना राज्य शासनाच्या वतीने देण्यात येणार आहे. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 साठी 4000 कोटी रुपये खर्च करण्याच्या प्रस्तावाला महाराष्ट्र सरकारने मंजुरी दिली आहे. ही योजना राज्यातील पाण्याच्या उपलब्धतेनुसार पिकांच्या लागवडीवर लक्ष केंद्रित करेल आणि शेतकऱ्यांना हवामान बदलाचा सामना करण्यास मदत करेल. या योजनेचा लाभ महाराष्ट्रातील अल्प व मध्यम शेतकऱ्यांना राज्य शासनाच्या वतीने देण्यात येणार आहे. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 साठी 4000/- कोटी रुपये खर्च करण्याच्या प्रस्तावाला महाराष्ट्र सरकारने मंजुरी दिली आहे. ही योजना राज्यातील पाण्याच्या उपलब्धतेनुसार पिकांच्या लागवडीवर लक्ष केंद्रित करेल आणि शेतकऱ्यांना हवामान बदलाचा सामना करण्यास मदत करेल. राज्यातील ज्या शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ घ्यायचा आहे, त्यांनी या योजनेअंतर्गत अर्ज करावेत. महाराष्ट्रातील 15 जिल्ह्यांतील 5142 गावांमध्ये नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना राबविण्यात येणार आहे.

Q. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेचे काय लाभ आहे ?

• या योजनेचा लाभ राज्यातील लहान व मध्यमवर्गीय शेतकऱ्यांना होणार आहे
• ही नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना महाराष्ट्र 2023 शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवण्यावरही भर देणार आहे.
• या योजनेसाठी राज्य सरकारने 4000 कोटी रुपयांची तरतूद केली आहे.
• या योजनेच्या माध्यमातून महाराष्ट्र शासन राज्यातील दुष्काळग्रस्त भाग दुष्काळमुक्त करणार आहे. त्यामुळे शेती शेतकरी करू शकतील 
• ही योजना सुरू करण्यासाठी महाराष्ट्र सरकारने जागतिक बँकेकडून सुमारे 2,800 कोटी रुपयांचे कर्ज घेतले आहे.
• नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 द्वारे मातीची गुणवत्ता तपासली जाईल आणि शेतकऱ्यांचे मार्गदर्शन केले जाईल, त्यामुळे उत्पन्न वाढेल आणि शेती वाढेल.

Q. महाराष्ट्र नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 काय उद्दिष्ट्ये आहे ?

महाराष्ट्र नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 खालील उद्दिष्टे साध्य करण्याचा प्रयत्न करते

आपल्या सर्वांना माहीत आहे की, राज्यातील शेतकऱ्यांना दररोज एक ना अनेक समस्यांचा सामना करावा लागतो. अनेक शेतकरी आत्महत्याही करतात. या सर्व समस्यांना प्रतिसाद म्हणून, महाराष्ट्र सरकारने महाराष्ट्र नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2023 तयार केली. महाराष्ट्र सरकार या योजनेद्वारे दुष्काळग्रस्त भागात या योजनेच्या अंतर्गत मोठ्याप्रमाणात कामे केल्या जाईल, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना अधिक सहजपणे शेती करता येईल. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना 2022 च्या परिणामी शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वाढ होईल आणि ते आपली सहजपणे उपजीविका करू शकतील.

Q. नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेची अंमलबजावणी कशी केल्या जाईल ? 

नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजनेंतर्गत महाराष्ट्र सरकार राज्यातील सर्व दुष्काळग्रस्त भागांचे मूल्यांकन करेल. या चौकशीनंतर, सर्व संबंधित डेटा गोळा केला जाईल. त्यानंतर राज्यातील पाणी आणि हवेच्या स्थितीवर आधारित शेतकऱ्यांना शेतीविषयक मार्गदर्शन केले जाईल. या पद्धतीने शेतातील मातीचीही तपासणी केली जाणार आहे. ज्यामध्ये खनिजांची कमतरता आणि बॅक्टेरियाची कमतरता पूर्ण केली जाईल. ज्या ठिकाणी शेती करणे शक्य नाही अशा सर्व ठिकाणी शेळीपालन सुविधा निर्माण केल्या जातील, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना उत्पन्नाचा अतिरिक्त स्रोत मिळेल. तलाव उत्खनन आणि मासे संवर्धन युनिट तयार केले जातील. ठिबक सिंचनाचा वापर सर्व प्रदेशात कमी सिंचनाच्या पाण्यावर केला जाईल. या योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना स्प्रिंकलर प्रणालीद्वारे सिंचन सुविधाही देण्यात येणार आहेत.